De ziel van het dorp

"Contact is de ziel van het dorp", kopt het regionale dagblad deze week. Het artikel verdedigt de stelling dat niet de voorzieningen, maar het contact de ziel van het dorp is. Dit weekend heb ik weer ervaren hoe waar dat is. In mijn geboortedorp Woltersum was dit weekend namelijk het jaarlijkse dorpsfeest.

Toen ik vijftig jaar geleden geboren werd, waren er in dit kleine dorp verschillende bedrijfjes en winkels: een bakker, twee kruideniers, een fourniturenzaak, een winkel voor verf en huishoudelijke artikelen, een smederij, een schoenmaker, een schildersbedrijf en een timmerbedrijf. De slager en de melkboer ventten langs de deur. Er was zelfs een busbedrijf. De fourniturenzaak, de smederij, een kruidenier en het busbedrijf verdwenen al in mijn jonge jaren. De slager vent al lang niet meer. De winkel voor verf en huishoudelijke artikelen sloot toen de eigenaar veel te vroeg overleed. De schoenmaker ging door met het repareren van schoenen, het vervangen van leertjes aan schaatsen en het klaarmaken van visgerei, tot hij overleed- en hij werd oud. Een aantal jaren geleden stopte de laatste kruidenier. Dat die winkel er nog zo lang was, dat was een meevaller: toen de oude kruidenier overleed nam zijn dochter het namelijk over. Niet zo lang geleden stopte ook de bakker, omdat hij met pensioen ging. Het verlies van al deze voorzieningen was een gemis voor de bedrijvigheid binnen het dorp. Het is echter iets wat niet te stoppen valt. Voor dit soort winkels is er eenvoudigweg geen bestaansgrond meer in zo'n kleine gemeenschap. Dat heeft het dorp natuurlijk veranderd en het is ook zeker een gemis: voor het halen van eerste levensbehoeften moet uitgeweken worden naar grotere plaatsen. Maar de wereld was ook zonder deze verandering groter geworden dan het dorp: de komst van televisie en internet staan daar alleen al garant voor.

Ook als is het verdwijnen van deze bedrijvigheid een gemis, het raakt het dorp niet werkelijk in de kern en dat komt omdat de ziel van het dorp onaangetast blijft. De ziel is namelijk het onderlinge contact. Een dorpsfeest is een middel bij uitstek om dat contact goed te houden. Voor een buitenstaander is zo'n feest misschien een minder interessant gebeuren, maar in het dorpsleven en voor de dorpelingen is het het hoogtepunt van het jaar. En dat is het ook voor mij, die al heel veel jaren niet meer in het dorp woont. Iets anders plannen in dat weekend?

Geen haar op mijn hoofd die daar aan denkt. Ik ben geen uitzondering: voor veel oud-dorpelingen is het dorpsfeest, het kermisweekend, een moment om even weer terug te komen in het dorp.

Zoals altijd speelt een belangrijk deel van het feest zich af rond de zweefmolen. In het door de dorpelingen eigenhandig gebouwde dorpshuis is het uitzicht op de zweefmolen geweldig. Dezelfde zweefmolen staat al zo'n 65 jaar op de kermis in het dorp -en misschien nog wel langer. Vroeger was het overdag een kindermolen, die 's avonds werd omgebouwd tot een zweefmolen voor volwassenen. Nu is het alleen nog een zweefmolen. Al die generaties dorpelingen hebben dus in deze zweefmolen gezweefd. En ook al zweven ze nu dan niet meer, het gevoel dat je hebt als je zweeft komt weer terug door ernaar te kijken. En daarom kijkt iedereen graag, zeker 's avonds als de lichtjes op de molen branden. Voor dit uitzicht moet je in het dorpshuis zijn.

De molen draait vaak door tot middernacht. Naarmate de avond vordert, maar zeker na middernacht, trekken steeds meer mensen naar de kroeg bij de brug, waar het feest vaak tot in de kleine uurtjes doorgaat. Toen mijn zus en ik gisteravond de kroeg binnenkwamen, troffen we daar zanger Klaus aan bovenop het biljart. Zanger Klaus is zeker geen groot zanger, maar weet goed hoe hij stemming maakt met een gewillig publiek. Al gauw veranderde de mensenmassa in één deinende menigte. De vertolking van Bloody Mary -waarvoor de grote buiktrom van stal werd gehaald die altijd in het café staat te wachten om een feestje luister bij te zetten- was misschien wel het hoogtepunt.

Met de handen in de lucht en luid zingend is het mooi contact maken. Zo samen zijn, dat is voeding voor de ziel- niet alleen voor de ziel van het dorp.