Als je opgroeit in een kleine gemeenschap, heeft ieder
verhaal een gezicht. In het dorp waar ik opgroeide kunnen we vaak generaties
lang teruggaan: je kent elkaar door en door. Ik ken de vader en moeder van veel
leeftijdgenoten, maar ook hun opa's en oma's, ooms en tantes. Wat er ook
gebeurt: je leeft met elkaar en komt elkaar vroeger of later altijd weer tegen.
Dat geeft reliëf aan ieder verhaal.
Zo moest ik vorige week denken aan een verhaal naar
aanleiding van de arrestatie van Ratko Mladic. Niet zozeer de terugblikken op
zijn genadeloosheid en misdaden riepen het verhaal op, maar het feit dat hij
bij zijn arrestatie ziek was.
65 jaar geleden verdeelde de Tweede Wereldoorlog
landen en mensen. In het dorp waar ik opgroeide was dat niet anders: sommige
inwoners waren 'fout', zij kozen de kant van de Duitsers. Niet al die foute
mensen waren even fout. Sommigen liepen met een geweer op de schouder, brachten
de Hitlergroet en verraadden dorpsgenoten, anderen gingen niet zo ver. Je had
daarbij opportunisten en zij die er werkelijk in geloofden. Voor de een was je
op je hoede, voor de ander hoefde dat niet. Vijf jaar lang hield die
verdeeldheid het dorp in de greep. Tot enorme gruweldaden kwam het niet, maar
de angst en de verdeeldheid richtten schade aan.
Aan het eind van de oorlog werden de mensen die fout
waren opgepakt en afgevoerd naar een kamp. Een van de ouderen was ziek op het
moment van het transport. Dat leverde een moment van twijfel op: moesten ze
zo'n oude vrouw die ziek was wel meenemen naar het kamp? Een van de jonge
vrouwen gaf de doorslag: "Zeker, ze is in de oorlog nooit ziek geweest, nu
gaat ze mee." De oude vrouw ging mee en overleed in het kamp. Haar man en
dochter kwamen terug in het dorp na hun periode in het kamp. Het leven hernam
zich weer. Ze waren in de oorlog fout geweest; dat wist en weet iedereen, maar
de grond voor de verdeeldheid verdween. Het dorp werd weer een in al zijn
verscheidenheid, de tijd deed zijn helende werk.
Toen ik opgroeide kende ik al die mensen als gewone
dorpsgenoten. Voor mij was het niets bijzonders dat de ene buur samen met de
andere de krant las. Dat werd pas bijzonder toen ik het verhaal erachter
hoorde. Jaren later lazen de vrouw die er op stond dat de oude vrouw werd
meegenomen naar het kamp en haar dochter samen de krant. Bijzonder aan dit
verhaal vind ik de compassie voor elkaar van beide kanten.
Met Ratko Mladic heeft het verder niets te maken. Hij
moet worden berecht.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten